Jedyne, co jest pewne, to zmiana

 Heraklit z Efezu

Zmiana jest nieodłącznie związana z procesem terapeutycznym. Tak jak było, było niewystarczająco, osoba podejmująca terapię potrzebuje czegoś nowego, innego – zmiany właśnie. A może jest odwrotnie, może zmiana już się toczy, a osoba ma problem, żeby za nią nadążyć i dlatego zgłasza się na terapię?  Tak czy inaczej, podczas trwania procesu terapeutycznego coraz bardziej zachodzi metamorfoza postaw, podejścia, zachowań, co ma przełożenie na konkretne, realne zdarzenia. Życie się zmienia, bo osoba się zmienia, jest inna.

W paradygmacie psychologii procesu zmiana nie jest wywołana działaniem zewnętrznym, np. poprzez pracę terapeutyczną, lecz wynika z procesu psychicznego osoby, wiąże się z przekraczaniem przez nią progów i integracją procesów wtórnych. W tym ujęciu, osoba prowadząca terapię jedynie facylituje przebiegającą już zmianę, ułatwia osobie w terapii obejmowanie jej procesu.

Zmiana dzieje się nieustannie, a toczy według określonych prawideł. Wzorzec przemiany rozpoznany przez alchemików, na nowo odkryty przez C.G. Junga, mówi o jej pięciu etapach. Tą mądrość wykorzystuje obecnie również praca z procesem. Wszystko wydarza się mniej więcej tak: człowiek sobie żyje, bo żyje i to jest prima materia, czyli substancja podstawowa. Aż przychodzi zamęt, chaos i rozpad i to jest nigredo, czyli czerń i ciemność. Po jakimś czasie – wreszcie! – pojawia się światełko w tunelu i to jest albedo, czyli przejaśnienie. Nowe potrzebuje się osadzić i zahartować i to jest rubedo, czyli czerwień. A na końcu następuje pełne zespolenie i to jest coniunctio, czyli złoto. 

Podsumowując – zmiana nie jest też ślepa, wynika z wewnętrznego procesu osoby a polega na integracji określonych jakości psychicznych. Potrzebna metamorfoza daje o sobie znać, możemy rozpoznać sygnały na jej kierunek. Wzorzec przemiany w ujęciu psychologicznym opisuje proces rozwojowy, gdzie pierwiastek psychiczny dąży poprzez kolejne stadia, do pełnego zaistnienia w życiu człowieka.