Efekt tunelowy to przeżywanie przy pomocy środków zmieniających świadomość, doświadczenia niedostępnego dla człowieka w naturalny sposób. Narkotyki, alkohol i inne są jakby mostem czy tunelem, dzięki któremu osoba uzależniona, przekracza na chwilę swoje ograniczenia i staje się taka, jak gdzieś na głębokim poziomie potrzebuje.

Arnold Mindell, twórca psychologii zorientowanej na proces uważa, że podstawą uzależnienia jest znaczący dla osoby indywidualny proces, i, że jego odkrycie i zintegrowanie, może spowodować uwolnienie od sięgania po uzależniające środki czy zachowania. Jak to się dzieje, opisuje W. Świątek  w artykule „Uzależnienie od jedzenia z perspektywy pracy z procesem”: „Poprzez stały kontakt z substancją uzależniającą (jedzenie, kawa, alkohol, narkotyki, papierosy, itd.) doświadczenie, które chce się wydarzyć, nie może się w pełni rozwinąć, dlatego przechodzi w postać uzależnienia. Za każdym razem osoba uzależniona nieświadomie powraca do tego doświadczenia, ale substancja powstrzymuje ją przed wejściem w pełny z nią kontakt. Mindell nazywa to „niekompletnie doświadczonym doświadczeniem” (unexperienced experience)(Mindell, 1990). W tym właśnie tkwi tajemnica tak licznych powrotów do uzależnienia lub zmiany jednego na drugie. Widać, że informacja obecna w tle i jej znaczenie potrzebują być odkryte i zintegrowane. Nasz całościowy proces nieustannie dąży do tego, aby się dopełnić”

Aby zrozumieć i skutecznie pomóc osobie złapanej w efekt tunelowy, możemy pracować na kilka sposobów. Możemy odkrywać ducha substancji, jego właściwości, charakterystykę, czy jakość i umożliwić osobie zintegrowaniej tejże, czyli stanie się takim bez używki (np. bycie duszą towarzystwa albo odważnym, czuć się wartościowym, pozwalać sobie na złość czy agresję, itp.). Inna możliwość, to eksploracja stanu po zażyciu substancji i praca w kierunku doświadczenia go „na sucho” (np. luz, bycie wolnym, i inne). Wreszcie, efektywne okazać się może zbadanie rytuału towarzyszącego czynnościom uzależnieniowym czasami skrywającego elementy doświadczenia, za którym osoba uzależniona tęskni.