Proces pierwotny to pewna perspektywa doświadczania przez podmiot (jednostkę, czy grupę, bo możemy mówić zarówno o procesie pierwotnym osoby, jak i pary, rodziny, narodu, itp.) procesu jako takiego.

Do procesu pierwotnego będziemy zaliczać to, co osoba uznaje za swoje, z czym się identyfikuje.

Psychologia procesu określa cztery wyznaczniki, które świadczą o byciu po stronie procesu pierwotnego. Są to świadomość, sprawczość, tożsamość i intencjonalność. A więc kiedy jesteśmy czegoś świadomi, czujemy się sprawcami, utożsamiamy się i uznajemy za zgodne ze własną wolą, wtedy to coś sytuuje się po stronie procesu pierwotnego.

Jeszcze inaczej mówiąc, proces pierwotny lubi pewnego rodzaju  sytuacje, ludzi, warunki, doświadczenia, a innych nie. Na przykład procesem pierwotnym osoby „imprezowej”, mającej duże grono przyjaciół, rzadko będącej samej jest towarzyskość, relacyjność.

Używając trochę innej terminologii, proces pierwotny to sfera „Ja”. 

Proces pierwotny przyprowadza osobę na terapię. Trochę to dziwne, bo proces pierwotny to tendencja zachowawcza, dąży do zachowania status quo, a terapia to zmiana. Jednak proces pierwotny o tym nie wie, on chce jedynie rozwiązać przydarzające się problemy. W pracy terapeutycznej niezmiernie ważne jest, aby dotychczas obowiązujący porządek procesu pierwotnego uznać i uwzględnić. Jeżeli tego się nie zrobi, będzie on bronić starego z konserwatywną mocą i zajadłością, skutecznie niwecząc wysiłki zmierzające do integracji nowego.